|
Tüketici Sorunları Hakem Heyetleri
HAKEM HEYETLERİNİN OLUŞUMU VE ÇALIŞMASI
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da getirilen en önemli oluşumlardan
birisi tüketici sorunları hakem heyetleridir. Tüketiciler ile satıcı ve
sağlayıcılar arasında çıkan uyuşmazlıklara çözüm bulmak amacı ile 850 ilçe
ve 81 il olmak üzere toplam 931 yerde tüketici sorunları hakem heyeti
kurulmuştur. Hakem heyetleri, ilçelerde kaymakamlıklar bünyesinde, illerde
ise sanayi ve ticaret il müdürlüklerinde görevlerini yürütmektedir.
İl hakem heyetleri il merkezi sınırları içerisinde, ilçe hakem heyetleri
ise ilçe sınırları içersinde görevli ve yetkilidir. Tüketici başvuruları,
tüketicinin mal ve hizmeti satın aldığı veya tüketicinin ikametgahının
bulunduğu yerdeki hakem heyetine yapılır.
Hakem heyetleri, başkan dahil beş üyeden oluşur. Hakem heyetin
başkanlığını illerde sanayi ve ticaret il müdürü veya görevlendireceği bir
memur, ilçelerde kaymakam veya görevlendireceği bir memur tarafından
yürütülür. Diğer üyeler şunlardır:
a) Belediye başkanının görevlendireceği uzman bir personel,
b) Baronun mensupları arasından görevlendireceği bir avukat,
c) Tüketici örgütlerinin seçecekleri bir üye,
d) Satıcının tacir olduğu uyuşmazlıklarda ticaret ve sanayi odasının ya da
bunların ayrı ayrı örgütlendiği yerlerde ticaret odasının, satıcının esnaf
ve sanatkar olduğu uyuşmazlıklarda, illerde esnaf ve sanatkarlar odaları
birliğinin, ilçelerde esnaf ve sanatkarlar odalarının görevlendireceği bir
üye.
Tüketici sorunları hakem heyetlerinde bugüne kadar verilen kararların
%90’a yakını tüketiciler lehine sonuçlanmıştır.
Hakem heyetlerine yapılan tüketici başvuruları en geç üç ay içerisinde
karara bağlanır.
Hakem heyeti toplantıları her ayın ikinci ve dördüncü haftalarının ilk
günlerinde en az ayda iki kez yapılır.
2006 yılı için 725YTL’nin altındaki uyuşmazlıklarda tüketici sorunları
hakem heyetine başvuru zorunluluğu 2007 yılı için 792,12YTL’ye
çıkartılmıştır.
Bu tutarın altındaki uyuşmazlıklarda heyetin vereceği kararlar taraflar
için bağlayıcıdır. Taraflar, bu kararlara karşı onbeş gün içinde tüketici
mahkemesine itiraz edebilirler. İtiraz, tüketici sorunları hakem heyeti
kararının icrasını durdurmaz. Ancak, talep edilmesi koşuluyla hakim,
tüketici sorunları hakem heyeti kararının icrasını tedbir yoluyla
durdurabilir. Bu miktarın altındaki tüketici sorunları hakem heyeti
kararlarına karşı yapılan itiraz üzerine tüketici mahkemesinin vereceği
karar kesindir.
Yukarıda verilen değerin üstündeki uyuşmazlıklarda hakem heyetlerinin
vereceği kararlar tüketici mahkemelerinde delil olarak ileri sürülebilir.
Anakentlerde, belirli parasal tutarın üzerindeki uyuşmazlıklara il hakem
heyetleri, bu tutarın altında ki uyuşmazlıklara ise anakent belediyesi
sınırları dahilinde kurulu olan ilçelerdeki hakem heyetleri bakar. Bu
parasal tutar 2007 yılı için 2.067,89YTL’dir.
HAKEM HEYETLERİNDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜMLER
Hakem heyeti önüne gelen şikayet sahibinin (satıcı, çoğunlukla
tüketicinin) dilekçesinin yeterince açık olmaması, iddiasını ispata
yardımcı evraklarda eksiklikler bulunması ve bu eksikliklerin giderilmesi
için taraflara telefonla ulaşılmasına rağmen çoğu zaman toplantı gününe
kadar dosyaya ibraz edileceği bildirilen evrakların sunulması bir yana,
toplantıya dahi gelme zahmetine katlanılmaması ciddi sorunlar
yaratmaktadır.
Bazı hakem heyetlerinde başvuru dosyaları yukarıda belirtilen nedenlerle
ve hakem heyetlerince taraflara yapılan yazışmalara zamanında cevap
verilememesinden dolayı 3 ay içerisinde sonuçlandırılamamakta olup, çoğu
dosya sürüncemede kalmaktadır.
Bu sorunun önüne geçilebilmesi ve heyetlerin daha seri ve verimli
çalışabilmesi için Kanunun ilgili bölümünde HUMK’un basit yargılama usulü
hükümlerine bir atıfta bulunulmasının ya da benzeri bir düzenlemenin bu
kanuna ayrı bir madde olarak eklenmesi, uygulamadaki bu sorunun ortadan
kaldırılmasına çözüm getirebilecektir.
Tüketici Sorunları Hakem Heyetlerinde görevlendirilen raportörlerin
sorumluluğu ve niteliği büyük önem taşımaktadır. Tüketici şikayetlerinin
dinlenmesi ve kabulü, yazışmaların yapılması, dosyaların tamamlanması
raportörler tarafından yapılmaktadır.
Ancak, raportörlerin tamamı bir başka görevi yaparken, hiçbir sınava tabi
tutulmadan kendilerine raportörlük görevi verilmektedir. Tüketici
Sorunları Hakem Heyetleri Yönetmeliğinde, yüksek öğrenim görmüş olma
koşulunun dışında raportörlerin niteliğine ilişkin hiçbir yasal kıstas,
kriter bulunmamaktadır. Bununla birlikte, raportörlerin büyük bir
çoğunluğu raportörlük görevi yanında başka görevler de yapmaktadır. Diğer
taraftan, raportörlerin büyük bir çoğunluğu da tüketici mevzuatını tam
olarak kavramış değillerdir.
Bu nedenle, bazı tüketici sorunları hakem heyetinde tüketicilerin yaptığı
başvurular Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamına girdiği halde
kabul görmemekte, birçok tüketici başvurusu yeterli ve doğru
değerlendirilmediğinden, verilen kararlar ya tüketicinin talebi
doğrultusunda verilmemekte ya da yanlış kararlar verilerek tüketici mağdur
edilmektedir.
Bu sorunun çözümü için Kanun’da raportörlük kadrosu getirilerek,
raportörün niteliğine ilişkin yeterince bir tanımlama getirilmelidir.
Örneğin; yüksek öğrenim düzeyine sahip olan kişiler raportörlük sınavına
tabi tutularak, sınavı kazananlar önce raportör yardımcısı kadrosuna
atanabilir. Belli bir hizmet içi eğitiminden geçtikten sonra da göreve
başlatılabilirler. Belli bir süre raportör yardımcılığı görevinde
bulunanlar da raportörlük sınavına tabi tutularak bu sınavı kazananlar
raportörlük kadrosuna atanabilir
Bu bakımdan, raportörlük sorununa yukarıda verilen öneride belirtildiği
gibi belli bir disiplin ve sistem getirilerek çözüm sağlanabilir.
Turhan ÇAKAR
Tüketici Hakları Derneği
Genel Başkanı |
