Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Danıştayın Kararına Aykırı Yeni Enerji İçecekleri
Tebliğ İle Hukuk Tanımaz Bir Tavır Sergilemektedir.
● TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI, DANIŞTAYIN KARARINA AYKIRI YENİ ENERJİ
İÇECEKLERİ TEBLİĞ İLE HUKUK TANIMAZ BİR TAVIR SERGİLEMEKTEDİR.
● BAKANLIK TEBLİĞİNDEKİ LİMİTLERİN BİR FİRMANIN ENERJİ İÇECEKLERİNDEKİ
LİMİTLERLE AYNI DEĞERDE OLMASI SON DERECE DÜŞÜNDÜRÜCÜDÜR.
● BAKANLIK, YENİ TEBLİĞ İLE BAZI FİRMALARIN ÇIKARINI 70 MİLYON TÜKETİCİNİN
SAĞLIK HAKKINDAN ÜSTÜN GÖRMEKTEDİR.
● DERNEĞİMİZCE YENİ TEBLİĞİN İPTALİ İÇİN DAVA AÇILACAKTIR.
● TÜKETİCİLERE VE GENÇLERE BU İÇECEKLERİ İÇMEMELERİ ÇAĞRISINDA
BULUNUYORUZ.
|
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından yeni çıkartılan enerji içecekleri
Tebliği daha önce toplum sağlığını korumak kaygısıyla dava konusu
yaptığımız Tebliğ ile özü itibariyle aynıdır. Bu Tebliğ ile toplum yüksek
oranlarda uyarıcı kullanmaya teşvik edilmektedir. Yüksek oranlarda kafein
içeren enerji içeceklerinin kanatlandırır , uçurur gibi medya ilanları
hatırlandığında bu açıkça görülecektir. Toplumu uyuşturucuya alıştırmak
nasıl bir problemse,uyarıcı kullanmaya teşvik etmek de ayrı bir sorundur.
Bu konuda toplum sağlığını koruyucu yönde Danıştayın aldığı iki karara
karşı Tarım ve Köyişleri Bakanlığının tekrar yüksek oranda kafein içeren
enerji içeceklerine izin veren kararı üzüntü vericidir. Bu durumun gıda
gibi toplum sağlığını ilgilendiren çok taraflı bir konuda güvenilir olması
gereken Tarım ve Köyişleri Bakanlığı 'nın güvenirliğini zedelediğini
düşünüyoruz. Böyle tutarsız bir karardan sonra Tarım Bakanlığı Gıda
Güvenliği konusunda aldığı kararlarda nasıl inandırıcı olacaktır?
Bu Tebliğ çıkartılırken Türk Gıda Kodeksi Ulusal Gıda Kodeksi Komisyon
Yönetmeliğinin 7-i maddesi de açıklıkla ihlal edilmiştir. Konu ile ilgili
Özel İhtisas Komisyonu'nun aleyhte görüşüne rağmen yüksek oranlarda kafein
içeren enerji içeceklerinin satışına imkan tanınmıştır. Bu konu açacağımız
dava esnasında açığa çıkacaktır.
Yüksek oranda kafein içeren enerji içeceklerine izin verilmesi ile ilgili
Tebliğde ısrarlı olunurken, firma baskısının rol oynadığına inanıyoruz.
Bakanlık bu iddiamıza karşı yüksek oranda kafein içeren enerji
içeceklerine izin verilmesi ile ilgili Tebliğ gerekçesini AB mevzuatına
uyum olarak savunmaktadır. Bu gerçek dışı bir değerlendirmedir. AB üyesi
Fransa, Danimarka ve İsveç gibi ülkelerde de yüksek oranda (150 mg/litre
nin üstü ) kafein ihtiva eden enerji içeceklerinin satışı yasaktır. Avrupa
Mahkemesi’nin de 2004 Şubat ayında Fransa 'nın yasaklama kararını
destekleyen bir kararı mevcuttur. Fransa ve Danimarka’ya ek olarak Norveç,
Kanada Japonya, Malezya gibi ülkelerde yüksek oranda kafein içeren enerji
içeceklerinin satılması yasaktır.
Hazırlanan Tebliğde bir firmanın etkisi o kadar açıktır ki firmanın
ürününün (Red Bull) formülü aynen Tebliğe alınmıştır. Diğer bir deyişle
yabancı firma 2002 yılında insan sağlığını korumak yönünde çıkartılan
Tebliğe (Tebliğ No: 2002/24-6 Mart 2002 R.G. sayı: 24687) uyacağına
Bakanlığa basına da yansıyan her türlü baskıyı, yıldırma ve etkiyi
yaparak, kendi ürününe uygun Tebliğ çıkartabilmiştir. Bu ülkemiz için
üzüntü verici bir durumdur.
Aşağıda Red Bullun formülü ile yeni enerji içecekleri Tebliği’nin
(04.02.2005 tarih ve 25717 sayılı R.G.- Tebliğ No: 2005 / 7) kıyaslaması
yer almaktadır.
4 Şubat 2005 Tarihli Enerji İçecekleri Tebliğindeki ( 2005/7) limit
değerleri
Kafein 320 mg/L
Inositol 200 mg/L
Glukoronolakton 2400 mg/L
Taurin 4000 mg/L
Red Bull un Formülü
Kafein 320 mg/L
Inositol 200 mg/L
Glukoronolakton 2400 mg/L
Taurin 4000 mg/L
Yukarıdaki kıyaslama dahi Tebliğin hangi şartlarda çıktığını
göstermektedir
Yüksek oranlarda kafein içeren enerji içeceklerin satışına izin vermeyen
ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de limitlerin yükseltilmesine karşı çıkan
bilim insanlarının itirazları başlıca aşağıdaki noktalardadır.
a) Toplum yüksek oranlarda sinir sistemini uyarıcı madde kullanmaya teşvik
edilmektedir.
b) Günlük alımda yüksek miktarda kafein alımı kalp-damar hastalıkları
riski yönünden istenmeyen bir durumdur. Yüksek oranda kafeininin yüksek
tansiyon, taşikardi (kalp atım sayısında artış) gibi kalp-damar ve
anksiete (huzursuzluk hissi) gibi ruhsal etkilere yol açtığı
bilinmektedir. Bu özellikleri ile ürün farmakolojik etkili bir ürün
görünümündedir. Nitekim yüksek oranda kafein içeren enerji içeceklerine
yasak getiren ülkelerde bu ürünlerin ancak eczanelerde satışına izin
verilmektedir.
c) Bu ürünlerin alkol ile birlikte tüketim alışkanlığının çok yaygın
olduğu ve bazı ülkelerde tüketiminin % 50 den fazlasının bu şekilde olduğu
bilinmektedir. Bir diğer istenmeyen kullanım şekli ise bu ürünlerin
adlarının yaptığı çağrışımdan dolayı yanlış olarak aşırı fiziksel ekzersiz
sırasında kullanıldığı bunun da kafeinin idrar atılımını arttırıcı etkisi
sonucu sıvı kaybına bağlı dehidratasyon gelişimine yol açabileceği
ihtimalidir.
d) Bir diğer kaygı ise yüksek miktarlarda glukoronolakton ve taurinin
alımının sağlık yönünden güvenli olduğunun kanıtlanmamış olmasıdır. Bu
konu Avrupa Komisyonu'nun 5 Mart 2003 tarihli Raporunda da
belirtilmektedir.
e) Bu ürünün kullanımından sonra İsveç ve İrlanda'da ölümle sonuçlanan 4
olay tespit edilmiş ve bu ölüm olayları ürün hakkındaki tartışmaları
arttırmıştır. Bu da yasaklayan ülkelerin gerekçelerini kuvvetlendirmiştir.
f) Her ne kadar alkol ile tüketilmemesi konusunda etiket uyarısı da
yapılsa bu ürünün alkol ile birlikte kullanıldığı, hatta üretici
firmaların bunu çeşitli promosyon yöntemleri ile teşvik ettiği çeşitli
ülkelerdeki raporlara yansımıştır. Enerji içecekleri, alkol ile birlikte
kullanıldığında, kişinin alkol alımını artırarak, başta karaciğer hasarı
olmak üzere organ hasarı riskini arttırmaktadır.
g) Çıkartılan Tebliğe göre kutu üzerinde aşağıdaki ifadelerin yer alması
zorunludur. Diğer Bir deyişle Bakanlık da sağlık riskini kabul etmekte
ancak tüketicileri uyararak bu riski önleyeceğini iddia etmektedir ( Aynı
sigarada olduğu gibi)
Bu uyarılar şunlardır.
-“Alkol ile birlikte tüketilmemelidir”
-Gebe ve emzikli kadınlar ile yaşlı kişiler için ise tavsiye edilmez”
( Demek diğer kişilere tavsiye ediliyor)
-“Diabetikler, yüksek tansiyon olanlar, metabolik hastalığı olanlar, börek
yetmezliği olanlar ile kafeine hassas kişiler için tavsiye edilmez”
-“ Sporcu içeceği değildir, yoğun fiziksel aktivite sırasında veya
sonrasında tüketilmemelidir”
- “18 yaş altı kişilere satılamaz”
Bu ürünlerin yasaklanması ile ilgili son Danıştay kararı öncesi ve
sonrasında da söz konusu enerji içecekleri her yerde rahatlıkla
satılmıştır. Uygulamada bu yasaklara uyulmadığı son derece açıktır. Diğer
bir deyişle, kutu üzerinde sağlık riskleri yazılarak riskler ortadan
kaldırılamamaktadır. Bu gerçekler karşında Bakanlığın tüketicinin sağlık
hakkına saygı göstermediği düşüncesindeyiz.
Bununla birlikte, bir firmanın formülünü aynen kullanıp Danıştay’ın iptal
ettiği Tebliğ ile özü itibariyle aynı olan yeni bir Tebliğ çıkartan
Bakanlığı, bu hukuk tanımaz ve tüketicinin sağlık hakkını hiçe sayan
tutumu nedeniyle kınıyoruz.
Diğer taraftan, bir önceki Bakanın açıklamaları Bakanlığın internet
sayfasında iken, bugünkü Bakanlık yönetiminin uygulama ve tutumunun önceki
Bakanın uygulaması ile çelişki oluşturması son derece düşündürücüdür.
Anlaşılan odur ki, Bakanlığın bugünkü yönetimi, bazı firmaların çıkarını
70 milyon tüketicinin sağlık hakkından üstün görmektedir.
Derneğimizce, yeni Tebliğin iptal edilmesi için bu hafta sonu dava
açılacaktır.
Tüm tüketicilere ve gençlere mücadelemize destek vermeleri ve bu
içecekleri içmemeleri çağrısında bulunuyoruz.
Turhan ÇAKAR
Genel Başkan
|