07.02.2005

BASIN AÇIKLAMASI
BASINA VE KAMUOYUNA
 

Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Danıştayın Kararına Aykırı Yeni Enerji İçecekleri Tebliğ İle Hukuk Tanımaz Bir Tavır Sergilemektedir.

● TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI, DANIŞTAYIN KARARINA AYKIRI YENİ ENERJİ İÇECEKLERİ TEBLİĞ İLE HUKUK TANIMAZ BİR TAVIR SERGİLEMEKTEDİR.

● BAKANLIK TEBLİĞİNDEKİ LİMİTLERİN BİR FİRMANIN ENERJİ İÇECEKLERİNDEKİ LİMİTLERLE AYNI DEĞERDE OLMASI SON DERECE DÜŞÜNDÜRÜCÜDÜR.

● BAKANLIK, YENİ TEBLİĞ İLE BAZI FİRMALARIN ÇIKARINI 70 MİLYON TÜKETİCİNİN SAĞLIK HAKKINDAN ÜSTÜN GÖRMEKTEDİR.

● DERNEĞİMİZCE YENİ TEBLİĞİN İPTALİ İÇİN DAVA AÇILACAKTIR.

● TÜKETİCİLERE VE GENÇLERE BU İÇECEKLERİ İÇMEMELERİ ÇAĞRISINDA BULUNUYORUZ.
 

Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından yeni çıkartılan enerji içecekleri Tebliği daha önce toplum sağlığını korumak kaygısıyla dava konusu yaptığımız Tebliğ ile özü itibariyle aynıdır. Bu Tebliğ ile toplum yüksek oranlarda uyarıcı kullanmaya teşvik edilmektedir. Yüksek oranlarda kafein içeren enerji içeceklerinin kanatlandırır , uçurur gibi medya ilanları hatırlandığında bu açıkça görülecektir. Toplumu uyuşturucuya alıştırmak nasıl bir problemse,uyarıcı kullanmaya teşvik etmek de ayrı bir sorundur.

Bu konuda toplum sağlığını koruyucu yönde Danıştayın aldığı iki karara karşı Tarım ve Köyişleri Bakanlığının tekrar yüksek oranda kafein içeren enerji içeceklerine izin veren kararı üzüntü vericidir. Bu durumun gıda gibi toplum sağlığını ilgilendiren çok taraflı bir konuda güvenilir olması gereken Tarım ve Köyişleri Bakanlığı 'nın güvenirliğini zedelediğini düşünüyoruz. Böyle tutarsız bir karardan sonra Tarım Bakanlığı Gıda Güvenliği konusunda aldığı kararlarda nasıl inandırıcı olacaktır?

Bu Tebliğ çıkartılırken Türk Gıda Kodeksi Ulusal Gıda Kodeksi Komisyon Yönetmeliğinin 7-i maddesi de açıklıkla ihlal edilmiştir. Konu ile ilgili Özel İhtisas Komisyonu'nun aleyhte görüşüne rağmen yüksek oranlarda kafein içeren enerji içeceklerinin satışına imkan tanınmıştır. Bu konu açacağımız dava esnasında açığa çıkacaktır.

Yüksek oranda kafein içeren enerji içeceklerine izin verilmesi ile ilgili Tebliğde ısrarlı olunurken, firma baskısının rol oynadığına inanıyoruz. Bakanlık bu iddiamıza karşı yüksek oranda kafein içeren enerji içeceklerine izin verilmesi ile ilgili Tebliğ gerekçesini AB mevzuatına uyum olarak savunmaktadır. Bu gerçek dışı bir değerlendirmedir. AB üyesi Fransa, Danimarka ve İsveç gibi ülkelerde de yüksek oranda (150 mg/litre nin üstü ) kafein ihtiva eden enerji içeceklerinin satışı yasaktır. Avrupa Mahkemesi’nin de 2004 Şubat ayında Fransa 'nın yasaklama kararını destekleyen bir kararı mevcuttur. Fransa ve Danimarka’ya ek olarak Norveç, Kanada Japonya, Malezya gibi ülkelerde yüksek oranda kafein içeren enerji içeceklerinin satılması yasaktır.

Hazırlanan Tebliğde bir firmanın etkisi o kadar açıktır ki firmanın ürününün (Red Bull) formülü aynen Tebliğe alınmıştır. Diğer bir deyişle yabancı firma 2002 yılında insan sağlığını korumak yönünde çıkartılan Tebliğe (Tebliğ No: 2002/24-6 Mart 2002 R.G. sayı: 24687) uyacağına Bakanlığa basına da yansıyan her türlü baskıyı, yıldırma ve etkiyi yaparak, kendi ürününe uygun Tebliğ çıkartabilmiştir. Bu ülkemiz için üzüntü verici bir durumdur.

Aşağıda Red Bullun formülü ile yeni enerji içecekleri Tebliği’nin (04.02.2005 tarih ve 25717 sayılı R.G.- Tebliğ No: 2005 / 7) kıyaslaması yer almaktadır.

4 Şubat 2005 Tarihli Enerji İçecekleri Tebliğindeki ( 2005/7) limit değerleri
Kafein 320 mg/L
Inositol 200 mg/L
Glukoronolakton 2400 mg/L
Taurin 4000 mg/L

Red Bull un Formülü
Kafein 320 mg/L
Inositol 200 mg/L
Glukoronolakton 2400 mg/L
Taurin 4000 mg/L

Yukarıdaki kıyaslama dahi Tebliğin hangi şartlarda çıktığını göstermektedir

Yüksek oranlarda kafein içeren enerji içeceklerin satışına izin vermeyen ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de limitlerin yükseltilmesine karşı çıkan bilim insanlarının itirazları başlıca aşağıdaki noktalardadır.

a) Toplum yüksek oranlarda sinir sistemini uyarıcı madde kullanmaya teşvik edilmektedir.

b) Günlük alımda yüksek miktarda kafein alımı kalp-damar hastalıkları riski yönünden istenmeyen bir durumdur. Yüksek oranda kafeininin yüksek tansiyon, taşikardi (kalp atım sayısında artış) gibi kalp-damar ve anksiete (huzursuzluk hissi) gibi ruhsal etkilere yol açtığı bilinmektedir. Bu özellikleri ile ürün farmakolojik etkili bir ürün görünümündedir. Nitekim yüksek oranda kafein içeren enerji içeceklerine yasak getiren ülkelerde bu ürünlerin ancak eczanelerde satışına izin verilmektedir.

c) Bu ürünlerin alkol ile birlikte tüketim alışkanlığının çok yaygın olduğu ve bazı ülkelerde tüketiminin % 50 den fazlasının bu şekilde olduğu bilinmektedir. Bir diğer istenmeyen kullanım şekli ise bu ürünlerin adlarının yaptığı çağrışımdan dolayı yanlış olarak aşırı fiziksel ekzersiz sırasında kullanıldığı bunun da kafeinin idrar atılımını arttırıcı etkisi sonucu sıvı kaybına bağlı dehidratasyon gelişimine yol açabileceği ihtimalidir.

d) Bir diğer kaygı ise yüksek miktarlarda glukoronolakton ve taurinin alımının sağlık yönünden güvenli olduğunun kanıtlanmamış olmasıdır. Bu konu Avrupa Komisyonu'nun 5 Mart 2003 tarihli Raporunda da belirtilmektedir.

e) Bu ürünün kullanımından sonra İsveç ve İrlanda'da ölümle sonuçlanan 4 olay tespit edilmiş ve bu ölüm olayları ürün hakkındaki tartışmaları arttırmıştır. Bu da yasaklayan ülkelerin gerekçelerini kuvvetlendirmiştir.

f) Her ne kadar alkol ile tüketilmemesi konusunda etiket uyarısı da yapılsa bu ürünün alkol ile birlikte kullanıldığı, hatta üretici firmaların bunu çeşitli promosyon yöntemleri ile teşvik ettiği çeşitli ülkelerdeki raporlara yansımıştır. Enerji içecekleri, alkol ile birlikte kullanıldığında, kişinin alkol alımını artırarak, başta karaciğer hasarı olmak üzere organ hasarı riskini arttırmaktadır.

g) Çıkartılan Tebliğe göre kutu üzerinde aşağıdaki ifadelerin yer alması zorunludur. Diğer Bir deyişle Bakanlık da sağlık riskini kabul etmekte ancak tüketicileri uyararak bu riski önleyeceğini iddia etmektedir ( Aynı sigarada olduğu gibi)

Bu uyarılar şunlardır.

-“Alkol ile birlikte tüketilmemelidir”

-Gebe ve emzikli kadınlar ile yaşlı kişiler için ise tavsiye edilmez”
( Demek diğer kişilere tavsiye ediliyor)

-“Diabetikler, yüksek tansiyon olanlar, metabolik hastalığı olanlar, börek yetmezliği olanlar ile kafeine hassas kişiler için tavsiye edilmez”

-“ Sporcu içeceği değildir, yoğun fiziksel aktivite sırasında veya sonrasında tüketilmemelidir”

- “18 yaş altı kişilere satılamaz”

Bu ürünlerin yasaklanması ile ilgili son Danıştay kararı öncesi ve sonrasında da söz konusu enerji içecekleri her yerde rahatlıkla satılmıştır. Uygulamada bu yasaklara uyulmadığı son derece açıktır. Diğer bir deyişle, kutu üzerinde sağlık riskleri yazılarak riskler ortadan kaldırılamamaktadır. Bu gerçekler karşında Bakanlığın tüketicinin sağlık hakkına saygı göstermediği düşüncesindeyiz.
Bununla birlikte, bir firmanın formülünü aynen kullanıp Danıştay’ın iptal ettiği Tebliğ ile özü itibariyle aynı olan yeni bir Tebliğ çıkartan Bakanlığı, bu hukuk tanımaz ve tüketicinin sağlık hakkını hiçe sayan tutumu nedeniyle kınıyoruz.

Diğer taraftan, bir önceki Bakanın açıklamaları Bakanlığın internet sayfasında iken, bugünkü Bakanlık yönetiminin uygulama ve tutumunun önceki Bakanın uygulaması ile çelişki oluşturması son derece düşündürücüdür.

Anlaşılan odur ki, Bakanlığın bugünkü yönetimi, bazı firmaların çıkarını 70 milyon tüketicinin sağlık hakkından üstün görmektedir.
Derneğimizce, yeni Tebliğin iptal edilmesi için bu hafta sonu dava açılacaktır.

Tüm tüketicilere ve gençlere mücadelemize destek vermeleri ve bu içecekleri içmemeleri çağrısında bulunuyoruz.

Turhan ÇAKAR
Genel Başkan