Sevgili
basın mensupları;
Bilindiği gibi ülkemizde tüketicinin korunmasının bel
kemiğini il ve ilçelerdeki Tüketici Hakem Heyetleri (THH)
oluşturmaktadır. Yasaya göre, kaymakamlıklarda görev
yapan İlçe Tüketici Hakem Heyetleri (THH) tüketicinin
sadece bir dilekçe ve ekleri ile başvurması halinde
karar vermektedirler. Tüketici Hakem Heyetlerine (THH)
yapılan başvurular ücretsiz olup, bu heyetler güncel
yaşamda tüketici şikayetlerinin değerlendirilmesi
yönüyle çok önemli kuruluşlardır.
Ancak, bununla birlikte, son yıllarda kısaca halk
arasında “Deli Dumrul Ücretleri”denilen bankacılık
işlemlerinden kaynaklanan ve sayısı 70’i bulan ücret,
komisyon ve masraflar nedeniyle, geçtiğimiz yıl Hakem
Heyetlerine aşırı bir yüklenme olmuştur. Bu başvurular,
2013 yılında, tüm tüketici başvurularının Türkiye
genelinde yüzde yetmişten fazlasını, Ankara’da ise yüzde
seksenyedisini oluşturmaktadır. 2014 yılında ise,
bankaların deli dumrul ücretlerine ilişkin şikâyetlerin
artması nedeniyle, bu oran daha da artmıştır. Oysa,
Yasa, eğer tüketici örgütlerinin istediği şekliyle
çıksaydı ve “bankaların tüketicilerden faiz dışında hiç
bir ücret alamayacağı”şeklindeki hali korunsaydı, bu
durum hiç yaşanmayacak ve Tüketici Hakem Heyetleri (THH)
asgari koşullarda tüketicilerin güncel şikayetlerini
karşılayabilecekti.
Ancak, üzülerek söylemek gerekirse, gerekli önlemler
alınmazsa, özellikle de başvuruların yoğun olduğu büyük
kentlerde Tüketici Hakem Heyetleri (THH) artık çökmek
üzeredir. Örneğin, Türkiye’nin en büyük ve yoğun
heyetlerinden olan Ankara - Çankaya Tüketici Hakem
Heyetlerinde (2 hakem heyeti) bugün itibariyle, Ocak
2014’ den bu yana yapılan başvuru sayısı 82.000'i
aşmıştır. Ayrıca, şu an itibariyle 2013 yılının Kasım
ayı dosyaları görüşülebilmektedir. Yani, Heyetin önünde
2013 yılı Kasım ayından kalma dosyalar beklemektedir.
Ayıplı mallarda (ayakkabı, elbise, telefon vs.) Heyetçe
görülmesi/incelenmesi gereken yeni başvurular için şu an
itibariyle, Mayıs 2015, bankalarla ilgili başvurular
için ise Temmuz 2015 dönemine gün verilebilmektedir.
Çankaya Hakem Heyetlerinde halen, bu kadar yoğun
başvuruyla ilgili işlemleri 5 raportörlük görevi yapan
kişi ile birlikte 16 yardımcı personel yürütmektedir.
Yapılan makul bir değerlendirmeye göre, sadece Çankaya
Tüketici Hakem Heyetlerinin ivedi gereksinimi en az 20
Raportör ve 30 Personeldir. Bu ihtiyacın karşılanmaması
durumunda kararların çıkması bir seneye yakın
sürebilecektir. Yine, Keçiören Hakem Heyeti 2013 yılında
35.260 başvurudan 24.500’ünü karara bağlamış; kalan
10.760 başvuru ise 2014 yılına devretmiştir. Keçiören
Hakem Heyetine, ayrıca, 2014 yılı başından bu yana
47.150 başvuru olmuştur. Ankara – Yenimahalle Tüketici
Hakem Heyetine ise 2013 yılının tamamında 34.255
tüketici şikayeti yapılmışken, bu sayı 1 Ocak 2014’den
bugüne kadar 53 bini aşmıştır. Çankaya ilçesinde iki
olan tüketici hakem heyeti sayısı üçe, Yenimahalle ve
Keçiören İlçe Tüketici Hakem Heyetlerinde bir olan hakem
heyeti sayısı ise ikiye çıkartılacaktır. Ancak, raportör
ve personel sorunu ile diğer sorunlar çözülmeden hakem
heyetlerine yapılan başvuruların zamanında
sonuçlandırılması mümkün olamayacaktır.
Küçük yerlerde ise Hakem Heyetlerinin çoğu raportörü
olmadan, memuru olmadan çok zor koşullarda
çalışmaktadırlar.
Öte yandan, 28 Mayıs 2014 tarihinde yürürlüğe giren yeni
Tüketici Kanunu ile İlçe Hakem Heyetlerinin görev sınırı
2.000 TL’ye yükseltildiği için şikâyet başvurusu
sayısında bir patlama yaşanmaktadır. Mevcut personel
ihtiyacının karşılanması ise bürokratik engeller
nedeniyle 2015 yılını bulacaktır. Tüm bu sorunlara
fiziki koşullar, araç, gereç, büro malzemeleri açısından
eksikler ve hatta bu heyetlerin çoğunda tüketiciler ile
iletişime geçmek için telefon etme olanağı dahi olmadığı
ve buna bir de kadrosuz çalışan raportörlerin mevzuat
açısından eğitimsizliği eklenince, hakem heyetleri hak
arama kapısı olmak yerine çile kapıları olma durumuyla
karşı karşıyadırlar.
Yapılacak ilk şey, Tüketicinin Korunması Hakkındaki
Yasa’da “Bankaların Korunmasına olanak sağlayan” 4.ncü
Madde hükümleri içerisinde yer alan tüm Deli Dumrul
ücretlerini kaldırmak olmalıdır. Bununla birlikte, hakem
heyetlerine gerekli raportörlerin atanması ve ilgili
personelin titiz bir eğitimden geçirilmesi ile birlikte
heyetlerin fiziki koşullarının iyileştirilmesi ve
araç-gereç eksikliğinin giderilmesi bir an önce
sağlanmalıdır.
Bu nedenle, başta Gümrük ve Ticaret Bakanlığı olmak
üzere, ilgili tüm kamu kurumlarını ivedilikle gerekli
önlemleri almaya çağırıyoruz. Öte yandan, tüketicilerden
faiz dışında herhangi bir ücret, komisyon, masraf
alınmayacağı konusunda Yasa’daki ilgili maddenin
düzeltilmesi için başta hükümet olmak üzere, Türkiye
Büyük Millet Meclisinde grubu bulunan tüm siyasi
partilere çağrıda bulunuyoruz. Yoksa, her geçen gün
tüketicinin korunması yerine vahşi kapitalizmin
gerekleri ve istekleri yerine getirilmiş olacak ve
ülkemiz için artık tüketici hakları ve korunması ancak
bir hayal olabilecektir.
Basınımıza ve kamuoyuna saygıyla duyurulur.
Turhan ÇAKAR
Genel Başkan |